آموزش خاتم کاری روی مس یکی از شاخه‌های مربوط به هنر خاتم کاری می‌باشد. در این مطلب می‌خواهیم به طور خاص به آموزش خاتم کاری روی مس بپردازیم و لازم است پیش از آن اطلاعاتی درباره خاتم کاری بدست بیاوریم. به دلیل اینکه از ابداع اولین خاتم کاری‌های ایرانی، سده‌ها می‌گذرد. کسی نمی‌داند که دقیقاً خاستگاه این هنر زیبا کدام شهر بوده است. بنابراین نمی‌توانیم به طور قطع درباره تاریخچه خاتم کاری صحبت کنیم. با این حال عده بسیاری از استادان خاتم کاری، شهر شیراز را مهد این هنر می‌دانند. در حال حاضر قدیمی‌ترین اثر خاتم کاری ایرانی در شیراز قرار گرفته و بیش از ۱۰۰۰ سال قدمت دارد. این اثر خاتم کاری یک منبر خاتم در مسجد عتیق شهر شیراز است.
نکته جالبی درباره هنر خاتم کاری ایرانی وجود دارد که حتی در دایرة‌المعارف فارسی قید شده است و آن هم اینکه تعدادی از استادان خاتم ساز این هنر را جز معجزات حضرت ابراهیم می‌دانند. پس متوجه شدیم که خاستگاه خاتم کاری ایرانی، شهر شیراز است و بر اساس اشیای موجود در این شهر، می‌‌توانیم مطمئن باشیم که پیش از هر شهر دیگری، شیراز در این هنر به سطوح قابل توجهی رسیده است. در دوران حکومت صفویان، هنر خاتم کاری به شهر اصفهان آورده شد و به دلیل امکاناتی که برای هنرمندان بوجود آمده بود، عده بسیاری به شغل خاتم کاری مشغول شدند. درست است که حتی امروز هم تولیدات خاتم کاری در شهر اصفهان به تعداد انبوه رسیده است ولی برخی از استادان، خاتم کاری شیراز را از لحاظ ظرافت و اصول بصری، بهتر از کار اصفهان می‌دانند. اگر بخواهیم به شکلی دقیق‌تر به پیشینه خاتم کاری، نگاهی بیندازیم، متوجه می‌شویم که پیش از میلاد، مصریان موفق شده بودند انواعی از خاتم کاری را برای ساخت لوح و کتیبه‌ها، پیاده‌سازی کنند. با ادامه مطلب همراه باشید تا بیشتر درباره آموزش خاتم کاری روی مس بحث کنیم.
آموزش خاتم روی مس
آموزش خاتم روی مس مانند هر رشته هنری دیگری نیاز به مواد اولیه دارد. پس اولین مرحله برای آموزش خاتم روی مس را تهیه کردن وسایل لازم می‌دانیم. این وسایل عبارتند از: ابزار مخصوص برای بریدن چوب‌ها، انواع چوب مانند آبنوس، فوفل، عناب و … انواع استخوان فیل، شتر یا اسب، مفتول‌های فلزی مانند آلومنیوم، برنج یا نقره، ابزار دیگری مانند رنده، چکش، دریل و سوهان هم لازم می‌باشند. مرحله بعدی در آموزش خاتم روی مس، چگونگی برش و کنار هم قرار دادن چوب‌ها و استخوان‌ها است. باید رنگ‌های مختلفی از چوب‌ها را تهیه کرده باشید سپس با ابزار مخصوصی آن‌ها را به طول ۳۰ سانتی‌متر و قطر ۱ تا ۲/۵ میلیمتر برش می‌دهند. حالت قطع چوب‌ها و استخوان‌ها مانند مثلث می‌باشد. همچنین با سوهان کاری این اضلاع به شکل‌های دلخواه در می‌آیند. وقتی که سوهان کاری انجام شد، استخوان‌ها و چوب‌ها به اضلاع مورد نظر تبدیل شده و بر اساس طرحی که خاتم کار، می‌خواهد، کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. برای ثابت نگه داشتن آن‌ها از نوعی چسب استفاده شده و سپس با کمک یک نخ، محکم می‌شوند. قرار دادن چوب‌ها و استخوان‌ها کنار یکدیگر، آنقدر تکرار می‌شوند تا طرح مد نظر استاد خاتم کار، ساخته شود. وقتی تمام این مراحل انجام شدند برش دسته خاتم آغاز می‌شود و سپس این برش‌ها بر روی سطح مورد نظر قرار می‌گیرند. سطح زیرین خاتم کاری می‌تواند از جنس چوب یا فلز باشد. به نظر می‌رسد که به دلیل ظرافت و حساسیت کار بهتر باشد هنرجو نزد یک استاد مجرب، آموزش خاتم روی مس ببیند. پس از آموزش، یک دوره کارآموزی در مهارت هنرجو تأثیر بیشتری دارد. همچنین به یاد داشته باشید که هنر‌هایی مانند خاتم کاری نیاز به تمرین و ممارست دارند و به این ترتیب است که یک اثر هنری زیبا پدید می‌آید.
آموزش تصویری خاتم کاری
آموزش تصویری خاتم کاری هم راه مناسبی برای آموختن این هنر فاخر است. برای یافتن آموزش تصویری خاتم کاری می‌توانید در گوگل جستجو‌هایی را انجام دهید یا از فروشگاه‌های مرتبط با این هنر، لوح‌های فشرده آموزش تصویری خاتم کاری را خریداری کنید. با اینکه آموزش تصویری خاتم کاری می‌تواند گزینه مناسبی باشد ولی بهتر است فقط به آن بسنده نکنید چرا که استاد خاتم کار با مشاهده روند پیشرفت شما و بررسی ایرادات کار، راهکارهای بهتری دارد. ضمن اینکه شاید تمام مطالب مرتبط با آموزش خاتم کاری در فایل‌های تصویری نگنجند. مخصوصاً در رابطه با خاتم کاری که آماده سازی مواد اولیه خود نیاز به طمانی طولانی دارد.
همچنین پیشنهاد می‌کنیم که مدتی را به عنوان کارآموز در کارگاه خاتم کاری مشغول کار و آموختن شوید. هنر‌های حساس و ظریفی مانند خاتم کاری در طول زمان رشد می‌کنند یعنی لازم است برای آموختن آن وقت صرف کنید و حوصله به خرج دهید. کما اینکه بسیاری از استادان خاتم کاری هم خود را سرآمد نمی‌دانند و اعتقاد دارند هنوز هم با تلاش بیشتر، آثار هنر نفیس‌تری خلق می‌شود. شما هم در این باره بیشتر مطالعه و تحقیق کنید و اگر از علاقه خود مطمئن شدید، زمانی را برای گذراندن دوره آموزشی و کارآموزی در نظر بگیرید.
آموزش مجازی خاتم کاری
آموزش مجازی خاتم کاری نوع دیگری از آموزش می‌باشد که از طریق ویدیو‌های اینترنتی یا به صورت آموزش آنلاین در دسترس کاربران قرار می‌گیرد. ممکن است شما به هنر خاتم کاری علاقه‌مند شده باشید و به دلیل کمبود وقت، نتوانید در کلاس‌ها حضور پیدا کنید. به همین دلیل آموزش مجازی خاتم کاری روش مناسبی است تا بتوانید در منزل و در زمانی که برای شما مقدور است، این هنر زیبا را بیاموزید. به هر حال، آموزش مجازی خاتم کاری یا هر نوع آموزشی را که انتخاب می‌کنید باید بدانید که صاف بودن سطح کار و عدم وجود جا‌های خالی، نشانه‌ای بر کیفیت اثر خاتم کاری می‌باشد. همچنین می‌د‌انید که می‌توانید چند رنگ چوب برای این کار استفاده کنید ولی برای مثال، اگر رنگ قرمز را به کار بردید باید همه جای کار، رنگ‌های قرمز دقیقاً از یک طیف باشند. همچنین قرینه بودن اشکال هندسی، یکی دیگر نکاتی است که کیفیت اثر خاتم کاری را نشان می‌دهد. به علاوه زیر ساختی که برای خاتم کاری انتخاب می‌کنید بایستی متعادل باشد. زیرا کجی و خمیدگی آن باعث می‌شود که زحمات شما برای خاتم کاری، کاملاً از بین برود و نتیجه نهایی خوب نباشد. رنگ کاری و روکشی که برای کار انجام می‌شود بایستی بدون کوچکترین خط و خش باشد و جلای کار را بیشتر کند در غیر اینصورت، اضافه‌های رنگ یا روکش، زیبایی بصری خاتم کاری را تحت الشعاع قرار می‌دهد. اگر در منزل یا محل کار خود انواعی از آثار خاتم کاری را نگهداری می‌کنید بهتر است این اشیاء را از تابش مستقیم نور خورشید، محافظت کنید. همچنین رطوبت باعث می‌شود که این اشیاء به مرور تغییر شکل داده و دیگر زیبا نباشند. برای پاک کردن آن‌ها هم فقط از دستمال‌های خشک استفاده کنید زیرا هر گونه رطوبت و مواد جلا دهنده به اثر خاتم کاری صدمه می‌زند.
فیلم آموزش خاتم کاری
فیلم آموزش خاتم کاری می‌تواند به مواردی مانند آموزش مجازی خاتم کاری یا ویدیو‌های موجود در اینترنت اشاره کند. همچنین سی‌دی‌های آموزشی هم به عنوان آموزش مجازی خاتم کاری وجود دارند که برای تهیه آن‌ها بایستی به فروشگاه‌های عرضه آثار هنری یا کتاب فروشی‌ها مراجعه کنید. به علاوه در نمایشگاه‌های صنایع دستی، اگر غرفه‌ای مربوط به خاتم کاری وجود داشته باشد احتمالاً آموزش مجازی خاتم کاری را هم عرضه می‌کند. در شهر اصفهان، میدان نقش جهان، بازارچه‌های زیادی وجود دارد که آثار خاتم کاری را به فروش می‌رسانند و تنوع این محصولات زیاد بوده و دارای قیمت‌های مختلف می‌باشند.