درآمد خاتم کاری یکی از مهمترین فاکتورهایی است که پیرامون این رشته هنری، مورد بررسی قرار میگیرد. بر اساس گزارش سازمان صنایع دستی حدود ۳ هزار نفر در رشته خاتم کاری فعالیت دارند. درآمد خاتم کاری به میزانی است که میتوان این رشته را به عنوان شغل اصلی انتخاب کرد. اما یکی از مهمترین معضلات درباره در آمد خاتم کاری این است که آموزشهای لازم برای هنرجویان این رشته وجود ندارد. توجه داشته باشید که اگر قصد دارید خاتم کاری را به عنوان شغل انتخاب کنید. بایستی حداقل ۲ سال وقت بگذارید و به آموزش مشغول شوید ولی حتی پس از ۶ ماه آموزش میتوانید در سطوح پایینتر، مشغول کار شوید و درآمد کافی داشته باشید. همانطور که میدانید خاتم کاری هنری است در بین ایرانیان محبوب بوده و همواره کسانی که به این حرفه مشغول هستند از میزان فروش محصولات خود رضایت دارند. همچنین فعالان در زمینه صادرات صنایع دستی بر این باور هستند که با حمایتهای دولت، صادرات خاتم کاری میتواند تا ۲۰ درصد، افزایش پیدا کند.
مانند تمام صنایع دستی و آثار هنری، قیمت محصولات خاتم کاری به کیفیت و ظرافت آن، ارتباط دارد. کارهایی که با دقت بیشتری خلق شدهاند، وقت بیشتری از هنرمند میگیرند و به مواد اولیه با کیفیتتری نیاز دارند و بدیهی است که قیمت آن بالاتر باشد. بسیاری از استادان خاتم کاری، شهر شیراز را خاستگاه این هنر میدانند. با این حال مرکز فروش آثار خاتم کاری، بازارها و فروشگاههای واقع در میدان نقش جهان میباشد. برای تولید این محصولات، ابتدا ورقههای خاتم ایجاد شده و بر سطح شی مورد نظر چسبانده میشوند. زیر ساخت خاتم عموما از جنس چوب بوده ولی گاهی بر روی ظروف مسی هم پیادهسازی میشود. تولید کنندگان و صادر کنندگان آثار خاتم کاری، اعتقاد دارند که حداقل ۲۰ درصد از این آثار هنری به خارج از کشور، صادر میشوند.
گفتیم که ورقهای خاتم بر روی وسایل چوبی چسبانده میشوند. برخی از این وسایل عبارتند از جعبه دستمال کاغذی، صفحه شطرنج، جعبه تخته نرد، جعبههای تزیینی، قاب تابلو و آینه، میز، صندلی، میز شطرنج و … بسیاری از این وسایل جنبه تزیینی داشته و بسیاری به عنوان وسایل کاربردی استفاده میشوند. به همین دلیل هنرمند مطمئن است که وسایل او مشتریان خود را داشته و با فروش آنها درآمد خاتم کاری، حاصل میشود. لازم به ذکر است که هنر خاتم کاری نیاز به ظرافت و دقت بسیاری دارد. تجربه و ممارست فرد، مهمترین عامل برای خلق آثار ارزشمند و گرانبها میباشد برای مثال پیادهسازی ورقهای خاتم بر روی اجسام دارای منحنی، مشکلتر از سطوح صاف است و استاد خاتم کار با سابقه قابل قبول، از پس این کار بر میآید.
کسب درآمد خاتم کاری
کسب درآمد خاتم کاری از جهاتی تضمین شده است زیرا محصولاتی که کیفیت چندانی ندارند همچنان مشتریان خود را داشته و البته با قیمت کمتری به فروش میرسند. در حال حاضر کمترین قیمت برای یک اثر خاتم کاری حدود ۵۰ هزار تومان میباشد. از دیگر فاکتورها برای تخمین و کسب درآمد خاتم کاری، هزینه زمانی است که هنرمند برای ساختن اثر، صرف میکند. یک جعبه دستمال کاغذی با اندازه متوسط میتواند مثالی ساده برای کار خاتم کاری باشد زیرا دارای سطوحی صاف است، تنها چسباندن ورقهای خاتم به جعبه حدود ۳ ساعت زمان لازم دارد و خشک شدن چسب آن، حدود ۵ ساعت طول میکشد. معمولاً افرادی که وارد رشته خاتم کاری شدهاند این حرفه را به عنوان شغل اصلی و تمام وقت خود انتخاب کردهاند و بر همین اساس میتوان روی کسب درآمد خاتم کاری، به عنوان شغل اصلی حساب کرد. گفتیم که هنرمندان خاتم کار، انتظارات بیشتری از نهادهای دولتی برای حمایت از تولیدکنندگان خاتم دارند. برای مثال خرید این محصولات به عنوان هدایای مناسبتی در ارگانهای دولتی میتواند پیشنهاد مناسبی باشد.
علاوه بر موضوع درآمد حاصل از خاتم کاری، نباید از این نکته غافل شویم که زنده نگه داشتن هنر ایرانی، یکی از وظایف مهم سازمان صنایع دستی میباشد. حتی اگر در حال حاضر مطمئن هستیم که این هنر به فراموشی سپرده نشده ولی بایستی با حمایت دولت از تولید کنندگان و ایجاد امکانات آموزشی، سطح آموزش و تولید خاتم کاری بالا برود. به هر حال آینده نگری درباره خاتم کاری مانند تمام رشتههای هنری اصیل ایرانی، باعث حفظ آن شده و از فراموشی این هنر در آینده جلوگیری میکند.
بسیاری از استادان خاتم کاری این هنر را به دیگران آموزش نمیدهند و دلیل آن را نبود زیر ساخت مناسب برای آموزش هنرجویان میدانند. همانطور که گفتیم حداقل زمان لازم برای یادگیری هنر خاتم کاری حدود ۲ سال است با این حال، هنرجو با صرف حدود ۶ ماه، تا حدی آموزش میبینید که میتواند در یکی از بخشهای مربوط به خاتم کاری مشغول به کاری شود. برای مثال خاتم کاری نیاز به گل بندی، برش کاری، تهیه زیر ساخت چوبی، پرس کردن شمش و … دارد که هنرجوی مبتدی میتواند در یکی از بخشها مشغول به کار شود. همچنین نهایتاً قیمتی که برای اثر خاتم کاری تعیین میشود به ظرافت کار و مواد اولیه آن بستگی دارد.
کسب درآمد از خاتم کاری
کسب درآمد از خاتم کاری میتواند مربوط به صادرات آثار خاتم کاری، آموزش آن و یا فروش داخلی باشد. به هر حال کسب درآمد از خاتم کاری نیاز به پشتیبانی دولتی دارد تا به جایگاه قابل قبول خود برسد. در سالهای گذشته در تعداد معدودی از هنرستانها، رشته خاتم کاری تدریس میشده که متأسفانه در حال حاضر دیگر دایر نیستند. قطعاً موضوع آموزش بر کسب درآمد از خاتم کاری تأثیر میگذارد زیرا پیشرفت و بقای این هنر بستگی به میزان کیفیت آموزش دارد تا محصولاتی که ساخته میشوند در سطح استانداردهای لازم قرار گرفته و در بازارهای جهانی معرفی شوند.
